Diagnostyka w leczeniu kanałowym jest podstawą. Piszę ten artykuł, bo chcę zwrócić uwagę na bardzo ważne jej części, tj. wywiad, badanie, a także samo przygotowanie pacjenta przed wizytą. Liczę też na to, że ten artykuł sprawi, że pacjenci częściej zaczną odwiedzać gabinet profilaktycznie, dużo wcześniej niż dopiero wtedy, gdy pojawi się ból. Jeśli czytają Państwo ten artykuł, warto się nad nim pochylić, ponieważ wiedza w nim zawarta może również sprawić, że samo leczenie będzie skuteczniejsze i bardziej komfortowe.
Endodoncja to dział stomatologii zajmujący się diagnostyką i leczeniem chorób miazgi oraz tkanek okołowierzchołkowych. To leczenie składa się z trzech faz: diagnostyki, opracowania oraz wypełnienia systemu kanałowego. Nieodłączoną jego częścią jest również precyzyjna odbudowa protetyczna, której efektem będzie zachowanie własnego zęba po leczeniu kanałowym przez jak najdłuższy czas. Tylko takie podejście - perspektywa długoterminowego efektu, w mojej opinii, ma sens.
Każde leczenie endo ma swoją przyczynę. Zawsze związane jest ze stanem zapalnym miazgi zęba, spowodowanym czynnikami o różnej genezie. Niestety nierzadko łączy się z silnymi dolegliwościami bólowymi. Bardzo często pacjenci szukają pomocy dopiero w sytuacji odczuwania silnego bólu, oczekując leczenia, które przyniesie natychmiastową ulgę. Z perspektywy lekarza dentysty, ale również dla pacjenta to sytuacja najtrudniejsza i najmniej komfortowa. Pojawienie się w gabinecie dopiero w sytuacji bólu wiąże się zazwyczaj z dużym stresem dla pacjenta lub wymaga rozwiązań niekoniecznie najlepszych dla niego w dłuższej perspektywie czasu.
Nagłe sytuacje wymagające szybkich interwencji endodontycznych lub okołoendodontycznych to zaostrzenie stanu zapalnego miazgi wywołujące silny ból, zaostrzenie stanu zapalnego ozębnej wywołujący silny ból, urazy zębów mające wpływ na stan miazgi i powodujące dolegliwości miazgi. Piszę o tym nieprzypadkowo, bo rozróżnienie tych sytuacji będzie miało wpływ na decyzję lekarza o dalszym leczeniu. Nie bez znaczenia jest również, czy zaistniała sytuacja i stan miazgi (i wynikające z tego dolegliwości bólowe) będą miały charakter odwracalny czy też nieodwracalny. Inaczej mówiąc, czy lekarz będzie się skupiał na leczeniu biologicznym w przypadku zmian odwracalnych czy tradycyjnym leczeniu kanałowym – w przypadku zmian nieodwracalnych.
Dla dobrej diagnozy i późniejszego leczenia ogromne znaczenie ma wywiad przeprowadzony przez lekarza z pacjentem oraz badanie wewnątrzustne. Pacjenci często z powodu bólu są niecierpliwi (co znakomicie rozumiem), ale uczulam - wywiad i badanie wewnątrzustne to przede wszystkim kwestia odpowiedzialności lekarza za swojego pacjenta i również podstawa sukcesu całego leczenia.
Warto zastanowić się nad pytaniami powyżej, zanim jeszcze przyjdziemy do gabinetu. Nie tylko w sytuacji dolegliwości bólowych, ale również przy standardowych wizytach, np. wtedy gdy pojawiamy się u dentysty, bo coś nas niepokoi lub czujemy jakiś dyskomfort (wrażliwość na ciepło/zimno, uczucie ugniatania, inne). Precyzyjna informacja zwrotna od pacjenta ułatwia znacznie cały proces związany z diagnostyką. Jest też komfortowa dla samego pacjenta – po prostu jesteśmy do wizyty przygotowani. Zdaję sobie sprawę rzecz jasna, że trudno jest odpowiedzieć na te pytania, gdy pacjenta rozprasza mocny ból. Tym bardziej wydaje mi się zasadna znajomość procedur związanych z wizytą w gabinecie i generalnie świadomość oraz przygotowanie pacjenta.
Po zebraniu wywiadu lekarz przeprowadza badanie. W pierwszej kolejności jest to rzetelne badanie zewnątrzustne. Ocenia się symetrię twarzy pacjenta (asymetria może być spowodowana obrzękiem, urazem lub innymi procesami rozrostowymi). Następnie badamy węzły chłonne. Węzły chłonne zbierają chłonkę z określonych obszarów jamy ustnej, co pomaga nam określić obszar objęty procesem chorobotwórczym. W tym badaniu oceniamy również czerwień warg, stan błony śluzowej policzka, wyrostków zębodołowych, podniebienia i dna jamy ustnej. Sprawdzamy również stan uzębienia oraz higienę jamy ustnej.
Badając zęby, mamy do dyspozycji test opukiwania, dzięki któremu możemy zdiagnozować ostre lub zaostrzone zapalenie tkanek okołowierzchołkowych, uraz zgryzowy lub choroby przyzębia. Opukiwanie zaczynamy od najmniej podejrzanego zęba, aby nagłym wywołaniem bólu nie przestraszyć i nie zniechęcić pacjenta.
W następnej kolejności wykonujemy badanie palpacyjne, które polega na ucisku badanej okolicy opuszkiem palca lub palców. Badanie to powinno być wykonywane symetrycznie po obu stronach łuku zębowego, aby można było ocenić czy dolegliwości bólowe występują symetrycznie i są wywołane tylko uciskiem, czy ból jednostronny jest spowodowany toczącym się stanem zapalnym po tej stronie. Takie badanie może powiedzieć lekarzowi bardzo wiele, np. przy obrzęku tkanek sprawdzamy obecność objawu chybotania, który świadczy o obecności wycieku ropnego. Uciskając wyrostek, lekarz może też wykryć torbiel. Jeśli ząb bolał już wcześniej, a potem dolegliwości zanikły najprawdopodobniej świadczy to o stanie zapalnym przewlekłym, który uległ zaostrzeniu. Jeśli ból jest samoistny (nie sprowokowany) i o dużym natężeniu, świadczy najczęściej o ostrym przebiegu stanu zapalnego i jego prawdopodobnej nieodwracalności. Co oznacza konieczność leczenia kanałowego.
Leczenie stomatologiczne warto rozpocząć od wizyty konsultacyjnej, na której wraz z lekarzem omówią Państwo najlepsze możliwe rozwiązania w naszym gabinecie. W razie konieczności zlecimy wykonanie odpowiednich zdjęć i przeprowadzenie dodatkowych badań. Wiele z nich możemy zrealizować w naszym centrum stomatologicznym w Jaworznie.
